ΤΟ ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ – Οδυσσέας Ελύτης, Εκδόσεις Ίκαρος, 2008

Είναι Κυριακή πρωί και περπατώ στο Μοναστηράκι. Τα στενά είναι πλημμυρισμένα από κόσμο που χαζεύει παλιά αντικείμενα στους πάγκους: δίσκοι, βιβλία, διακοσμητικά, έπιπλα… Άλλα καλοδιατηρημένα κι άλλα τσακισμένα από το χρόνο. Άλλα όμορφα τοποθετημένα στους ξύλινους πάγκους κι άλλα πεταμένα σε σωρούς πάνω σε σεντόνια και κουβέρτες. Σε έναν από αυτούς τους σωρούς, ανάμεσα σε μαχαιροπίρουνα, φωτογραφικές μηχανές, πιατελάκια του γλυκού διέκρινα κι ένα από τα ομορφότερα ποιήματα που γράφτηκε ποτέ, «Το Μονόγραμμα» του Οδυσσέα Ελύτη.

Το πήρα στα χέρια μου και το καθάρισα από τη σκόνη. Ένας νεαρός άνδρας με πλησίασε: 2 ευρώ μου λέει. Του έδωσα τα χρήματα και άρχισα να κατευθύνομαι προς την Ομόνοια. Σε λίγα λεπτά βρίσκομαι σε ένα μικρό καφέ της Καλλιδρομίου στα Εξάρχεια. Σε όλη τη διαδρομή σκεφτόμουν την πορεία που μπορεί να έκανε αυτό το βιβλίο, το κάθε βιβλίο κι αντικείμενο μέχρι να καταλήξει να πουλιέται σε έναν πάγκο για 2 ευρώ. Αλλά αυτές οι σκέψεις δεν καταλήγουν κάπου.

Αφήνω το βιβλίο στο τραπεζάκι. Κοιτάζω το εξώφυλλο και προσπαθώ να θυμηθώ πότε είχα έρθει πρώτη φορά σε επαφή με αυτό το αριστούργημα μα και πάλι δε μπόρεσα να καταλήξω κάπου. Το ανοίγω και την προσοχή μου αποσπά η αφιέρωση που βρίσκεται στην πρώτη σελίδα «Στη φοβερή γιαγιά μου, με αγάπη». Το μυαλό μου πάει να κάνει πάλι υποθέσεις για το πώς κατέληξε αυτό το βιβλίο στο σωρό αλλά λίγο παρακάτω, καθώς ξεκινάει ο λόγος του ποιητή, όλα σβήνουν. Από την πρώτη στιγμή ο ποιητής σε «υποχρεώνει» να ακολουθήσεις τα λόγια του, τις λέξεις, τη θλίψη του.

«Θα πενθώ πάντα – μ’ ακούς; - για σένα,

μόνος, στον Παράδεισο»

Το Μονόγραμμα, είναι ένας τραγικός μονόλογος ενός άνδρα που θρηνεί το χαμό της αγαπημένης του. Ένας χαμός που προήλθε από την άρνηση του κόσμου να αποδεχτεί αυτόν τον έρωτα. Κι η κοπέλα λύγισε κι έδωσε τέλος στην ύπαρξη της βυθίζοντας τον ποιητή στη θλίψη.

Ο ποιητής λοιπόν απευθυνόμενος σε Εκείνη – πράγμα που κάνει τα λόγια του άμεσα, βαθιά συγκινητικά – πενθεί το χαμό της, θυμάται τις στιγμές ευτυχίας που έζησαν κοντά στη θάλασσα…

«Ακουστά σ’ έχουν τα κύματα

Πως χαϊδεύεις, πως φιλάς

Πως λες ψιθυριστά το “τι ” και το ”ε”

Τριγύρω στο λαιμό στον όρμο

Πάντα εμείς το φως και η σκιά»

Μέσα από τις περιγραφές του ποιητή καταλαβαίνουμε πόσο δυνατός ήταν ο έρωτάς τους, πως οι δυο τους ήταν ένα κι όμως η άρνηση του κόσμου ήταν πιο δυνατή και τους νίκησε…

«Επειδή το αδοκίμαστο και το απ’ αλλού φερμένο

Δεν το αντέχουν οι άνθρωποι κι είναι νωρίς, μ’ ακούς

Είναι νωρίς ακόμη μες στον κόσμο αυτόν αγάπη μου

Να μιλώ για σένα και για μένα»

Ο ποιητής πονά για την απώλεια της αγαπημένης του, θρηνεί γιατί ξέρει πως δε θα ζήσει ποτέ ξανά κάτι τόσο δυνατό μα σιγά σιγά περνά στο επόμενο στάδιο: της αποδοχής του χαμού κι αρχίζει να νιώθει τυχερός που τουλάχιστον μπόρεσε να ζήσει αυτόν τον μοναδικό έρωτα.

«Έτσι σ’ έχω κοιτάξει που μου αρκεί

Να’ χει ο χρόνος όλος αθωωθεί

Μές στο αυλάκι που το πέρασμα σου αφήνει

Σαν δελφίνι πρωτόπειρο ν’ ακολουθεί

Και να παίζει με τ’ άσπρο και το κυανό η ψυχή μου»

Τέλος, ο ποιητής κλείνει με μια επιθυμία πως κάποια στιγμή, στο μέλλον ίσως συναντήσει ξανά την αγαπημένη του στον Παράδεισο.

Ο Οδυσσέας Ελύτης έγραψε Το Μονόγραμμα τα χρόνια που έμενε στο Παρίσι. Το χειρόγραφο του ποιητή δημοσιεύτηκε στις Βρυξέλλες την άνοιξη του 1971 κι ένα χρόνο αργότερα κυκλοφόρησε και στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Από τότε και μέχρι σήμερα έχουν γίνει πολλές ανατυπώσεις καθώς Το Μονόγραμμα είναι από τα έργα που θα συγκινούν όσα χρόνια κι αν περάσουν. Άλλωστε μιλά για τον έρωτα που όσο κι αν μας πληγώνει πάντα μας συγκινεί και τον αναζητούμε. 

Καλή ανάγνωση!

Για το BOOK TOUR, Χάρης Γαντζούδης.