ΤO AΓΟΡΙ ΜΕ ΤΗ ΡΙΓΕ ΠΙΤΖΑΜΑ, John Boyne

Δεν ξεγελιούνται οι παιδικές ψυχές! («Πώς να κρυφτείς απ’τα Παιδιά; Έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα…» αναφωνεί ο Σαββόπουλος). 
Και κατέχουν το αυτονόητο. Ότι η χαρά υπάρχει μόνο στην αγάπη που εναγωνίως αποζητούν πρώτιστα από τους γονείς και έπειτα από τον κοινωνικό περίγυρο-σχολείο, συνομηλίκους, γνωστούς.
  Όλα τα μεγαλεπήβολα άλλοθι των ενηλίκων μπροστά στο φόβο της αγάπης ξεμπροστιάζονται μπροστά στα παιδικά μάτια. 
Η έμφαση στην παιδικότητα επιτείνει την τραγικότητα
       Μιλώντας για το ΑΓΟΡΙ ΜΕ ΤΗ ΡΙΓΕ ΠΙΤΖΑΜΑ και τα παιδιά-πρωταγωνιστές που αναδεικνύουν τη φρίκη του Ολοκαυτώματος αποστομωτικά, δεν μπορώ εδώ να μη μνημονεύσω το σπαρακτικό αριστούργημα της Λιλίκας Νάκου «Η Κόλαση των Παίδων», όπου ο Λιμός του 41-42 και τα δεινά της Κατοχής δίδονται επίσης μέσα από τα μαρτύρια των παιδιών.
Ακόμη κι αν εκεί η γλώσσα είναι σαφώς πιο φορτισμένη η αλήθεια παραμένει ντροπιαστικά διαχρονική:
    Τα παιδιά ανυποψίαστα φέρουν πάντα την τραγικότητα του Αμνού.
Έτσι και στο ΑΓΟΡΙ ΜΕ ΤΗ ΡΙΓΕ ΠΙΤΖΑΜΑ ο ρατσισμός και ο κανιβαλισμός του πολέμου καταγγέλλονται, χωρίς πολύπλοκες φιλοσοφικές προεκτάσεις κι όμως τόσο στοχευμένα! 
Η φρίκη προβάλλει χωρίς ούτε μια ωμή περιγραφή, χωρίς ούτε μια σκηνή βίας. 
Προκύπτει μέσα από την αντίθεση προς τα καθημερινά στιγμιότυπα μιας αγορίστικης φιλίας, πασπαλισμένης με λίγη σοκολάτα, με καλοφτιαγμένα αεροπλανάκια αντί για βομβαρδιστικά, με επιτραπέζια αντί για επιτελικούς χάρτες, με γέλια συνωμοτικά έναντι τυπικών χειραψιών.
              Η ομορφιά καταδεικνύει το παράλογο του άλλου δρόμου σε μια ηρακλείτεια λογική ανάδειξης των εννοιών μέσα από τα αντίθετά τους. 
Παρόμοια λογική διατρέχει την ταινια του Τσουκράι η Μπαλάντα Ενός Στρατιώτη, όπου το αντιπολεμικό μήνυμα προκύπτει από την άδεια ενός απλού στρατιώτη να επιστρέψει για λίγο στην ειρηνική ζωή ώστε να επισκευάσει τη στέγη του σπιτιού του. Ο έρωτας κι η προσωρινή επιστροφή στην ειρηνική καθημερινότητα καθιστούν τον πόλεμο ακόμη πιο παράλογο…
                Πίσω στο βιβλίο μας.
Η ανάδειξη της παιδικής οπτικής είναι ο λόγος που η γλώσσα είναι λιτή-σα λόγος παιδιού. 
Έτσι, έχουμε πολλές αναφορές υπαινικτικές και δοσμένες μ’ έναν αφελή επιτονισμό-στοιχείο του οποίου συνιστούν οι παραφράσεις (Φύρης,Ουστβιτς) κι η υφέρπουσα ειρωνεία προς τους μεγαλοσχήμονες μέσα από την αμείλικτη παιδική κριτική.
 Αυτός είναι και ο λόγος για το χιούμορ που διατρέχει την αφήγηση. Γι αυτό δεν εκλείπει η απορία και η διάθεση του παιχνιδιού.
Άλλωστε το παιχνίδι κατά τον Πλάτωνα και τη Σύγχρονη Παιδαγωγική είναι ο τρόπος του παιδιού να προσεγγίσει τη γνώση του κόσμου μας.
       Την τεχνική παρουσίασης του Αποτρόπαιου μέσα από τα μάτια ενός παιδιού τη συναντάμε τόσο ηχηρά και σ ένα άλλο-διαφορετικής υφής διεθνές έργο, το ΔΩΜΑΤΙΟ της Ντόναχιου, όπου ο 5χρονος γιος δίνει την προσωπική του οπτική για την παράλογη αιχμαλωσία εκείνου και της μητέρας του στα χέρια ενός παρανοϊκού. 
Αν και εκεί πρόκειται για θρίλερ έχουμε τον κοινό παρανομαστή με το ΑμτΡΠ:
Η δολοφονική παράνοια των ενηλίκων λαβώνει πρόωρα τον κόσμο των παιδιών.
Το βιβλίο του BΟYNE παραπέμπει ευθέως στη συγκλονιστική ρήση του αφοπλιστικού Ρομπέρτο Μπενίνι:
«Μόνο τα παιδιά και οι κλόουν μπορούν πραγματικά να μας μιλήσουν για το θάνατο…»
        Άλλωστε κι ο ίδιος «έτσι» μας μίλησε για το θάνατο μέσα από την ταινία η Ζωή Είναι Ωραία.
       Σαν ένας κλόουν που μας χάρισε με ένα κλείσιμο ματιού τη μακιγιαρισμένη σοφία του, σαν ένα παιδί, που κατέχει όσα μυστήρια δεν άγγιξαν ποτέ οι γνωστικοί. Με ένα κελαρυστό γέλιο που έγινε λυγμός, με ένα θάνατο που πολύ αγάπησε τη ζωή.
Σαν τους δυο μικρούς μας ήρωες.
Ένα συρματόπλεγμα, λοιπόν, που ενώ στο Μαουτχαουζεν του Καμπανέλλη το βλέπουμε "να χωρίζει το Αιώνιο Ζεύγος –το Άρρεν από το Θήλυ"- στον Boyne δεν καταφέρνει να χωρίσει:
Ένα ηλεκτροφόρο συρματόπλεγμα όπου αναρριχάται σαν κισσός η φιλία για να ευωδιάσει το μύρο της αγάπης, πάνω από την αποφορά του θανάτου.
      Ένα σύνορο που γίνεται γέφυρα, σαν το συγκλονιστικό διήγημα Το Ποτάμι του συγγραφέα και πρεσβευτή της UNICEF, Αντώνη Σαμαράκη, όπου στις αντικριστές όχθες ανταμώνουν δύο στρατιώτες την ώρα του λουτρού τους και γυμνοί από τις στολές και τα εθνόσημά τους, επιστρέφουν στην Αθωότητα των παιδιών που αποζητούν απλά σύντροφο στο παιχνίδι…

Το λιτό έργο του ΤΖΟΝ ΜΠΟΙΝ που αγαπήθηκε και μεταφράστηκε σε πολλές χώρες είναι ένα βιβλίο που χαράσσεται ανεξίτηλα μέσα στην ψυχή και δεν παύει να τριγυρνάει στο νου κάθε ευσυνείδητου πολίτη.
       Διττός εν τέλει ο προβληματισμός διττή η ευθύνη. Να μην ξεχάσουμε.Και να μην επιτρέψουμε να ξανασυμβεί. Το χρωστάμε στα παιδιά μας να διαψεύσουμε τη δικαίως ειρωνική και υπαινικτικά, αλλά σαφέστατα απαισιόδοξη κατακλείδα του συγγραφέα!

Η κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου μας επεφύλασσε δυο συγκλονιστικές ερμηνείες από τα παιδάκια που κρατούν τους πρωταγωνιστικούς ρόλους, ωστόσο δεν κατάφερε να γίνει το αριστουργηματικό σημείο αναφοράς που κατά τη γνώμη μου συνιστά το βιβλίο του BOYNE…

 ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

 

         Ο Τζον Μπόιν γεννήθηκε στο Δουβλίνο στις 30 Απριλίου του 1971. Σπούδασε φιλολογία στο Trinity College στο Δουβλίνο και παρακολούθησε σεμινάρια δημιουργικής γραφής στο University of East Anglia, στο Norwich, όπου και δίδαξε αργότερα. Ζει στο Δουβλίνο. Έχει γράψει επτά μυθιστορήματα για ενήλικες, ενώ το πρώτο του παιδικό βιβλίο, "Το αγόρι με τη ριγέ πιτζάμα" αποτέλεσε διεθνές εκδοτικό φαινόμενο αφού μεταφράστηκε σε 42 γλώσσες, βρισκόταν επί δύο χρόνια στις υψηλότερες θέσεις των λιστών ευπώλητων βιβλίων και πούλησε περισσότερα από πέντε εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως, ενώ μεταφέρθηκε και στη μεγάλη οθόνη. Το βιβλίο του "Ο Νόα το έσκασε" έχει μεταφραστεί ήδη σε 19 γλώσσες.

Για το BOOK TOUR, Ελισσάβετ Π. Δέδε.

Μην παραλείψετε να γίνεται μέλος της ομάδας -ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ: https://www.facebook.com/groups/683579561752610/?fref=ts- 

που διαχειρίζεται η αρθρογράφος στο facebook και να περιηγηθείτε στο ιστολόγιό της -https://stonasterismotouvivliou.blogspot.gr/- όπου πέρα από λεπτομερείς βιβλιοκριτικές θα βρείτε απολαυστικές συνεντεύξεις από τον χώρο της τέχνης και του πολιτισμού γενικότερα.