Thomas Stearns Eliot (1888-1965)

The  Waste  Land

I.The  Burial  of  the  Dead

 

April is the cruellest month, breeding

Lilacs out of the dead land, mixing

Memory and desire, stirring

Dull roots with spring rain.

Winter kept us warm, covering

Earth in forgetful snow, feeding

A little life with dried tubers.

 

What are the roots that clutch, what branches grow

Out of this stony rubbish? Son of man,

You cannot say, or guess, for you know only

A heap of broken images, where the sun beats,

And the dead tree gives no shelter, the cricket no relief

And the dry stone no sound of water. Only

There is shadow under this red rock,

(Come in under the shadow of this red rock),

And I will show you something different from either

Your shadow at morning striding behind you

Or your shadow at evening rising to meet you;

I will show you fear in a handful of dust.

                                                                                  

What the Thunder Said

 

After the torchlight red on sweaty faces

After the frosty silence in the gardens

After the agony in stony places

The shouting and the crying

Prison and palace and reverberation

Of thunder of spring over distant mountains

He who was living is now dead

We who were living are now dying

With a little patience.

 

What is that sound high in the air

Murmur of maternal lamentation

Who are those hooded hords swarming

Over endless plains, stumbling in cracked earth

Ringed by the flat horizon only

What is the city over the mountains

Cracks and reforms and bursts in the violet air

Falling towers

Jerusalem Athens Alexandria

Vienna London

Unreal

 

Η  Έρημη  Χώρα

Α.  Η  Ταφή του  Νεκρού

 

Ο Απρίλης είναι ο μήνας ο σκληρός, γεννώντας

Μες απ' την πεθαμένη γη τις Πασχαλιές, σμίγοντας

Θύμιση κι επιθυμία, ταράζοντας

Με την βροχή της άνοιξης ρίζες οκνές.

Ο χειμώνας μας ζέσταινε, σκεπάζοντας

Τη γη με το χιόνι της λησμονιάς, θρέφοντας

Λίγη ζωή μ' απόξερους βολβούς.

 

Ποιές ρίζες απλώνονται γρυπές, ποιοί κλώνοι δυναμώνουν

Μέσα στα πέτρινα τούτα σαρίδια; Γιέ του ανθρώπου,

Να πεις ή να μαντέψεις, δεν μπορείς, γιατί γνωρίζεις μόνο

Μια στοίβα σπασμένες εικόνες , όπου χτυπάει ο ήλιος,

Και δε σου δίνει σκέπη το πεθαμένο δέντρο, κι ο γρύλος ανακούφιση,

Κι η στεγνή πέτρα ήχο νερού. Μόνο

Εχει σκιά στον κόκκινο τούτο βράχο,

( Ελα κάτω απ' τον ίσκιο του κόκκινου βράχου ).

Και θα σου δείξω κάτι διαφορετικό

Κι από τον ίσκιο σου το πρωί που δρασκελάει ξοπίσω σου

Κι από τον ίσκιο σου το βράδυ που ορθώνεται να σ' ανταμώσει

Μέσα σε μια φούχτα σκόνη θα σου δείξω το φόβο.

 

Ε.  Τι  είπε ο  Κεραυνός

 

Ύστερα από το φως του πυρσού κόκκινο σε ιδρωμένα  πρόσωπα

Ύστερα από την παγερή σιωπή μέσα στους κήπους

Ύστερα από την αγωνία σε τόπους πετρωτούς

Τις κραυγές και τους αλαλαγμούς

Τη φυλακή το παλάτι και τ' αντιφέγγισμα

Του ανοιξιάτικου κεραυνού πάνω από μακρινά βουνά

Εκείνος που ήταν ζωντανός είναι τώρα πεθαμένος

Εμείς που ζούσαμε τώρα πεθαίνουμε

Με λίγη υπομονή.

 

Ποιός είναι αυτός ο ήχος ψηλά στον αέρα

Μουρμούρισμα μητρικού ολολυγμού

Ποιές είναι αυτές οι κουκουλωμένες ορδές που μερμηγκιάζουν

Πάνω σ' ατέλειωτους κάμπους, σκοντάφτοντας στη σκασμένη γης

Ζωσμένες απ' τον ορίζοντα το χαμηλό μονάχα

Ποιά είναι η πολιτεία πέρα απ' τα βουνά

Σκάζει, ξαναγεννιέται, θρουβαλιάζεται μες στο μενεξεδένιο αέρα

Πύργοι πέφτουν

Ιερουσαλήμ Αθήνα Αλεξάντρεια

Βιέννη Λόντρα

Ανύπαρχτες

 

  (Mετάφραση: Γιώργος Σεφέρης)

                        

Tόμας  Στερνς  Έλιοτ  ( 1888 – 1965 )

Ο Τόμας Στερνς Έλιοτ αμερικανικής καταγωγής Άγγλος ποιητής, δραματουργός, λογοτεχνικός κριτικός και διευθυντής εκδόσεων, άσκησε τεράστια επίδραση στην παγκόσμια λογοτεχνία. Οι πειραματισμοί του στην έκφραση, στο ύφος και στο μέτρο, έφεραν νέα πνοή στην Αγγλική ποίηση. Με τα έργα του “Η Έρημη Χώρα” ( 1922 ) που μεταφράστηκε σχεδόν σε όλες τις γλώσσες και “Τα τέσσερα κουαρτέτα ( 1943 ) αναγνωρίστηκε ως ένας από τους μεγαλύτερους Αγγλους ποιητές και ανθρώπους των γραμμάτων. Το 1948 τού απονεμήθηκε το Νόμπελ Λογοτεχνίας και το Βρεττανικό Παράσημο Αξίας.

Σπούδασε στο Χάρβαρντ, όπου εργάστηκε ως βοηθός στην έδρα της φιλοσοφίας, τη Σορβόννη και την Οξφόρδη. Το 1910 πήγε στη Γαλλία παρακολουθώντας διαλέξεις του Μπερξόν στη Σορβόννη και διαβάζοντας ποίηση μαζί με τον Αλαίν Φουρνιέ. Ετσι γνώρισε τη συμβολιστική ποίηση από τον Μπωντλαίρ και  τον Λαφόργκ μέχρι τον Μαλαρμέ. Το 1914 γνώρισε τον Έζρα Πάουντ κι έγιναν φίλοι. Και οι δύο στράφηκαν σε ξενόγλωσσους ποιητές. Ο μεν Πάουντ στους τροβαδούρους και τους παλιούς αναγεννησιακούς ποιητές της Ιταλίας, ο δε Ελιοτ στον Λαφόργκ και τον Δάντη, οι οποίοι τον βοήθησαν να διαμορφώσει το προσωπικό του ύφος. Από το 1911 – 1914 ήταν στο Χάρβαρντ, όπου μελέτησε ινδική φιλοσοφία και Σανσκριτικά. Η σταδιοδρομία του Ελιοτ καλύπτει τέσσερεις κλάδους: εκδόσεις, θέατρο, λογοτεχνική κριτική και φιλοσοφική ποίηση. Ηταν, ίσως, ο πιό ευρυμαθής αγγλόφωνος ποιητής της εποχής του. Το πρώτο σημαντικό του δημοσίευμα, αλλά και το πρώτο αριστούργημα του “μοντερνισμού” που γράφτηκε στα Αγγλικά, ήταν “το Ερωτικό τραγούδι του Τζέι Αλφρεντ Προύφροκ”. Ποτέ ως τότε δεν είχε εμφανιστεί στην αγγλική ποίηση κάτι αντίστοιχο με τους πρώτους τρεις στίχους του “Προύφροκ”: “Ελα να πάμε, εσύ κι εγώ, /  όταν απλώνεται τ' απόβραδο στον ουρανό /  Σαν χλωροφορμισμένος άρρωστος / επάνω στο τραπέζι... ( μετάφραση Γ. Σεφέρη). Με το έργο αυτό η ποιητική επανάσταση του 20ου αιώνα μπαίνει στην ωριμότητά της, θέλοντας ν' ανανεώσει τον ποιητικό λόγο. Ο Έλιοτ αναζητούσε ένα λόγο που να χρησιμοποιείται από ένα καλλιεργημένο άνθρωπο “ούτε λόγιο ούτε άξεστο”. Για τον Έλιοτ το στοιχείο που κάνει τους ανθρώπους ζωντανούς είναι η πάλη του αγαθού και του πονηρού. Αισθάνεται τον κόσμο να χάνει την ύπαρξή του και να βυθίζεται μέσα στην απαθή χυδαιότητα. Αυτό είναι το σύμβολο της “Έρημης Χώρας” και οι χαρακτήρες του είναι Άνθρωποι που δεν έζησαν ποτέ, γιατί αρνήθηκαν και το καλό και το κακό, νεκροί και ουδέτεροι στον αιώνα.

                                                                                                                      

Θέλει να δώσει μορφή και σημασία στο απέραντο πανόραμα ματαιότητας και αναρχίας που είναι ο σύγχρονος κόσμος. Το ποίημα αυτό βασίζεται στην αρχή της “ασυνέχειας του λόγου” και αντανακλά την αποσπασματική εμπειρία της σύγχρονης ευαισθησίας του ανθρώπου των μεγαλουπόλεων της Δύσης. Ο Έλιοτ είναι ο ποιητής της εκφυλισμένης “αιώνιας πόλης”. Οι 800 περίπου στίχοι του αρχικού χειρογράφου συμπυκνώθηκαν σε 433, με υπόδειξη του Πάουντ.

 

Σ' ένα από τα πρώτα του κριτικά δοκίμια σημειώνει:”Το ιστορικό αίσθημα υποχρεώνει (τον ποιητή) να γράφει όχι μόνο με τη δική του τη γενιά μέσα στα κόκαλά του, αλλά με την αίσθηση οτι ολόκληρη η λογοτεχνία της Ευρώπης από τον Ομηρο μέχρι σήμερα αποτελεί μια ταυτόχρονη πράξη”. Όπως ο Τειρεσίας που ταυτίζεται με όλα τα πρόσωπα της “΄Ερημης Χώρας“, ο ποιητής ταυτίζεται με τους περασμένους ποιητές, που γι' αυτόν αντιπροσωπεύουν την παράδοση. Παίρνοντας από την προσωπικότητά τους, απαρνιέται τη δική του προσωπικότητα, αλλά την πλουτίζει με μια βαθιά προοπτική. “ Ποια μεγάλη ποίηση δεν είναι δραματική; Ποιος είναι περισσότερο δραματικός από τον Όμηρο ή τον Ντάντε; Είμαστε ανθρώπινα όντα και τί μπορεί να μάς ενδιαφέρει περισσότερο από την ανθρώπινη δράση και από την ανθρώπινη συμπεριφορά”;

 

Ο Γιώργος Σεφέρης είχε πει για τον Έλιοτ: “Είπανε εναντίον του πως αφήνει τον αναγνώστη μέσα στη στεγνή, στέρφα και άνυδρη Έρημη Χώρα, μόνο, χωρίς ελπίδα σωτηρίας. Αυτό θα ήταν αλήθεια, αν ο Έλιοτ δεν είχε δημιουργήσει ποίηση. Και η ποίηση όσο απελπισμένη κι αν είναι, μάς σώζει πάντα με κάποιον τρόπο, από την ταραχή των παθών”.

 

Έρημη Χώρα

Στην “Έρημη Χώρα”, που παραμένει μέχρι και σήμερα το πιο διαδεδομένο και μελετημένο ποίημα του 20ου αιώνα, παρατηρούμε χρήση υπαινιγμών, αποσπασμάτων σε διάφορες γλώσσες, ποικιλία στη μορφή του στίχου και σύνθεση ποιητικών θραυσμάτων που δίνουν την αίσθηση οτι μιλά για μια κουλτούρα σε κρίση, περνώντας μέσα από όλους τους στύλους από τους οποίους αυτή η κουλτούρα έχει δημιουργηθεί.

 

Χωρίζεται σε πέντε μέρη και είναι το ποίημα που χάρισε στον Έλιοτ τη διεθνή αναγνώριση.

Είναι το έργο της παρακμής του σύγχρονου κόσμου. Στηρίζεται στο συμβολισμό των εναλλαγών της βλάστησης , της γονιμότητας , στο μύθο του νεκρού θεού που ανασταίνεται. Το γονιμοποιό στοιχείο είναι το νερό. Το άγονο στοιχείο, η ξηρασία. Το εξαγνιστήριο στοιχείο, η φωτιά. Στην στεγνή “Ερημη Χώρα” τα νερά έχουν στερέψει, η αγάπη είναι άγονη, η γη δεν ανθίζει, τα ζώα δεν γεννούν. Στο ποίημα αυτό οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν τον άγονο έρωτα και οι άντρες το νεκρό θεό  - εκτός από έναν – τον Τειρεσία, “που βλέπει “την ουσία του ποιήματος”, αντιπροσωπεύει δηλαδή τον ποιητή, στον οποίο το ανδρικό και το γυναικείο φύλο ενώνονται.                 

 

Για το BOOK TOUR, Γεωργία Λαπατά.