Τετράδια ονείρων

Ζυράννα Ζατέλη
Καστανιώτης 2017

«Δεν μας είναι ξένα τα πρωινά δάκρυα»

  Όλοι γνωρίζουμε το ρητό «Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος». Η Ζυράννα Ζατέλη, στο τελευταίο της έργο «Τετράδια ονείρων», υποστηρίζει πως «Το όνειρο ήταν η αρχή του κόσμου». Αν μου ζητούσαν να το κατατάξω σε μία κατηγορία, θα επέλεγα αυτήν της αυτοβιογραφίας. Μια αυτοβιογραφία ονείρων λοιπόν, εκεί που το πραγματικό συναντάται με το μεταφυσικό και το τυχαίο, που όπως υποστηρίζει ο Πασκάλ «ευνοεί τα προετοιμασμένα πνεύματα». «Ή αλλιώς ειπωμένο», από την Ζυράννα Ζατέλη, «δεν υπάρχει αθωότητα στο τυχαίο».

  Η συγγραφέας μας παρουσιάζει μια επιλογή των ονείρων της από τον Μάρτιο του 1997 έως τον Μάιο του 2001, έτσι όπως τα έχει σημειώσει στο τετράδιό της, το «Μπλε της νύχτας» και σε χαρτάκια από το πλακέ πακέτο άφιλτρων Santé. Πρόκειται για μια βουτιά στο ασυνείδητο, στις μύχιες εικόνες της συγγραφέως, που παρόλη την «ελλειπτικότητα -ακόμα και την έλλειψη νοήματος» σε μερικά από αυτά, «η ουσία τους…διαφυλάχθηκε στο ακέραιο». Η σκόπιμα ανεπεξέργαστη μεταφορά των ονείρων της, δίνεται με έντονα ποιητική γλώσσα, γραμμένη στο πολυτονικό σύστημα.  

   Μέσα από το βιβλίο αυτό, διαπιστώνουμε το συγγραφικό «δαιμόνιο» της Ζυράννα Ζατέλη, η οποία προτρέπει την νυχτερινή της μνήμη να μένει άγρυπνη κατά τη διάρκεια του δικού της ύπνου. Η ίδια ξυπνάει στις 2.00 με 3.00 η ώρα τη νύχτα, την ώρα που κάνουν την επίσκεψή τους τα σημαντικότερα όνειρα, τα οποία και σημειώνει -πολλές φορές- το ένα πάνω στο άλλο. Το υλικό των ονείρων της αποκτά υπόσταση στα βιβλία της συγγραφέως. Για όσους αγαπούν το έργο της, το συγκεκριμένο βιβλίο αποτελεί ακόμη ένα κίνητρο για ανάγνωση, λόγω της πληθώρας αναφορών και εξηγήσεων των ηρώων της σε προηγούμενα βιβλία της.    

  Στα όνειρα της Ζυράννας Ζατέλη πρωταγωνιστούν οι κοντινοί της, οι δικοί της άνθρωποι.  Συγγενείς, φίλοι, έρωτες. Κύριο πρόσωπο η μητέρα της, που μέσα από την παρουσία της στα όνειρα αυτά, μεταδίδει στον αναγνώστη συγκινήσεις και συμβουλές, μέσω των αποφθευγματικών φράσεών της. «Μυστήριο πράγμα ο ύπνος. Ό,τι δε βλέπουμε με ανοιχτά τα μάτια το βλέπουμε με κλειστά».

  Εκτός από τους ανθρώπους του περιβάλλοντος της συγγραφέως, την επισκέπτονται στα όνειρά της ηθοποιοί και τραγουδιστές (π.χ. Nick Cave, Marlon Brando, Woody Allen). Τα περισσότερα από αυτά τα όνειρα έχουν προφητική χροιά, όπως για παράδειγμα η προαναγγελία του θανάτου ορισμένων από αυτούς. Το αξιοπερίεργο είναι η επαλήθευση αυτών των ονείρων, η οποία αναφέρεται με την μορφή υποσημειώσεων στο τέλος του βιβλίου.

  Προσωπικά, θα ήθελα να σταθώ σε συγκεκριμένα λογοτεχνικά και ονειρικά τεχνάσματα της Ζυράννα Ζατέλη, όπου καταφέρνει να ονειρεύεται τον εαυτό της να κοιμάται και να ονειρεύεται. Ένα όνειρο μέσα στο όνειρο! Επιπλέον,  στην πληθώρα φράσεων που αποκομίζει από τα όνειρά της, ακόμα και στην δημιουργία άγνωστων λέξεων. Μάλιστα φτάνουν στο σημείο να υπερνικούν σε σημασία το ίδιο το όνειρο. «…στην ερημιά με χάρι, την ονειρεύτηκα πριν από δύο δεκαετίες σχεδόν. Για την ακρίβεια, ξύπνησα ένα χάραμα προφέροντάς την με απόλυτη ευκρίνεια – «ουρά», υποθέτω, κάποιου ονείρου που παραδόθηκε αμαχητί στη λήθη. Ήτα τόση η χαρά μου βέβαια για την ίδια την φράση, που χαλάλι να ξεχαστούν τα προηγηθέντα. Άλλωστε και η λησμονιά έχει τον βιότοπό της εντός μας, είμαι σίγουρη γι’ αυτό».     

  Το «Τετράδια ονείρων» λόγω και της ίδιας της φύσης του είναι ένα έντονα εικονοπλαστικό βιβλίο που οδηγεί τον αναγνώστη σε διάφορους κόσμους, συναισθήματα και σκέψεις. Απλά- Ονειρικό!