ΣΚΛΑΒΟΙ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, Guiseppe Conte

 

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Μέσα από το λόγο του ήρωα-αφηγητή, που κατατάσσεται καμαρότος για να γλυτώσει τη φτώχεια, ξετυλίγεται η ζωή ενός ετερόκλητου πληρώματος.
Ο αριστοκράτης Πλοίαρχος με την προκλητική του γυναίκα κυβερνούν τη μικρή κοινωνία του καραβιού με τη βοήθεια του του ελιτιστή Πρώτου Καπετάνιου και του θρησκόληπτου Δεύτερου.
Ανάμεσα στους αξιωματικούς ο μελαγχολικός, διανοούμενος Τρίτος Καπετάνιος, Φλωριανο ντι Σανταφλόρα , με τα κρυμμένα μυστικά, ο οποίος φέρνει μια πρωτόγνωρη ανθρωπιά στη ζωή των ταλαιπωρημένων ναυτικών-των καταπονημένων από την αλμύρα και το μαστίγιο της εξουσίας.
Οι ισορροπίες ανατρέπονται δραματικά όταν αποκαλύπτεται πως το καράβι είναι… δουλεμπορικό κι όταν κατά τη μεταφορά των Σκλάβων ο αξιωματικός Σανταφλόρα ερωτεύεται παράφορα μια νεαρή Αφρικανή σκλάβα.
       Ο έρωτάς τους θα φέρει τον Φλωριάνο προεξάρχοντα στην ανταρσία Ναυτών και Σκλάβων ενάντια στους δυνάστες και θα δρομολογήσει το όραμα επιστροφής στην Αφρική για την υλοποίηση μιας ουτοπίας –της εγκαθίδρυσης μιας κοινωνίας Δικαιοσύνης στα πρότυπα της πρώιμης Δημοκρατίας με αρχηγό τον ανθρωπιστή Σανταφλωρα. 

ΣΧΟΛΙΟ 

 

Με υπαινιγμούς στη γνωστή Ανταρσία του Μπάουντι οι Σκλαβοι της Ελευθερίας του Κόντε αποτελούν ένα σύγχρονο διαμάντι με όλες τις αρετές που καθιστούν ένα έργο κλασσικό! Πλοκή, βάθος χαρακτήρων, πλούσια κοινωνικά μηνύματα.

ένας άνθρωπος με γοητεία, πνευματική υπεροχή και προβληματισμούς πέραν του μέσου ορού, μετα αναγνώσματα του να επηρεάζουν δραματικά την κοσμοθεωρία τουκαι την ερμηνεία του χαρακτήρα, αρά και των επιλογών του…

Στη σύγκριση αυτή εντοπίζουμε ένα δίπολο. Του Εωσφόρου (Λάρσεν) και του Μάρτυρα (Σάνταφλώρα).
Στο "Θαλασσόλυκο" ο καπετάνιος Λάρσεν είναι ένα χαρισματικό πλάσμα,που η μοναξιά αποκτήνωσε και η πνευματική καλλιέργεια αποχαλίνωσε, μεταλλάσσοντας την εσωτερική του οδύνη σε σαδισμό σχεδόν σατανικό. Ακόμη κι η χαρά του ερώτα είναι εξουσία για τον Λάρσεν. 
Ο Γουλφ Λάρσεν είναι ένας αντικατοπτρισμός ναρκισσιστικός με τη γοητεία αρχαίου θεού και τον πρωτογονισμό των μυθικών τεράτων, όπως οι Κύκλωπες. Ακολουθεί τον δρόμο του Θηρίου, όπως το ορίζει ο Αριστοτέλης. 
      Στους "Σκλάβους Της Ελευθερίας", ο Σανταφλωρα αντιπροσωπεύει τον άλλο πόλο.
Είναι ο μπροστάρης που θέτει την πνευματική του υπεροχή στην υπηρεσία των άλλων και θυσιάζεται πρόθυμα για το κοινό καλό, ξορκίζοντας τα προσωπικά του πάθη κ λάθη. Οι προσωπικές του σκιές τον αποτρέπουν την εξιδανίκευση του καθιστώντας τον πιο ρεαλιστικό.
Ο έρωτας για τον Φλοριανο είναι δόσιμο, δύναμη, που τον στρέφει στα Υψηλα. Ο Φλωριάνο είναι φτιαγμένος από τη στόφα μεγάλων Αναμορφωτών, όπως ο Ζαπατα κι ο Αντύπας… Πυρήνας του η Αυτοπροσφορά. 
Φέρνει στο νου το μυθικό βασιλιά της Αθήνας, Κόδρο, που δε δίστασε να δώσει τη ζωή του, όταν ο χρησμός παρουσίασε το θάνατό του ως προαπαιτούμενο για το αήττητο της πόλης του στον πόλεμο.
Είναι η ιδανική φιγούρα του Κοινωνικού Αγωνιστή.
Η σύγκριση με την "Καλύβα Του Μπάρμπα –Θωμά", της συγκλονιστικής Χάρριετ Μπίτσερ Στόου, έγκειται στο γεγονός ότι ΚΑΙ οι ΣΚΛΑΒΟΙ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, εστιάζουν στο μακραίωνο δράμα των Νέγρων της Αφρικής κι εξαπολύουν ένα δριμύ κατηγορώ στον παραλογισμό του ρατσισμού και της εμπορευματοποίησης του ίδιου του ανθρώπου.

    

Επιστρατεύονται ιδιαίτερα σκληρές περιγραφές που αποτυπώνουν πολύ παραστατικό το μέγεθος της θηριωδίας και του παραλογισμού της δουλείας! Τα βασανιστήρια των σκλάβων είναι τόσο απάνθρωπα, ώστε κλονίζουν και τον πλέον ψύχραιμο αναγνώστη!
Στους "Σκλάβους της Ελευθερίας", όπως ακριβώς στην "Καλύβα", γίνεται φανερό ότι η συστράτευση με αυτό το σύστημα εκμετάλλευσης του ανθρώπου πηγάζει από τις χειρότερες πλευρές της ανθρώπινης φύσης και ακονίζει τα πιο σκοτεινά ένστικτα του ανθρώπου που τον επιστρέφουν στο κτήνος!
Έτσι ακριβώς προβάλλουν οι δουλέμποροι και οι άσπλαχνοι αφέντες και στα δύο έργα: Πρόσωπα παραδομένα σε πάθη και σε ιδεοληψίες- ανίκανα για το καλό, που με πρόσχημα απαράδεκτες προκαταλήψεις, εκδηλώνουν ατιμώρητοι το μίσος και τη βία εναντίον του ανθρώπου και της ζωής εν τέλει!
Κι αν στο 19ο αιώνα η δουλεία ήταν κυριολεξία-στη σημερινή καπιταλιστική εποχή μπορεί να αναχθεί σε επίπεδο συμβολικό πλην όμως ουσιαστικό… 
Αρκεί να εστιάσει κάποιος στην μεθοδευμένη φτωχοποίηση των λαών και στην αποδόμηση των κοινωνικών δικαιωμάτων σε Ευρώπη κι αλλού. 
Η κοινωνική δικαιοσύνη παραμένει αίτημα πανανθρώπινο και διαχρονικό, όσο η αδικία ταλανίζει την κοινωνική πραγματικότητα σε παγκόσμιο επίπεδο.
      Ειδοποιός διαφορά των δυο έργων, πλην της εποχής τους και της πολίτικης επιρροής τους, είναι πως το έργο της Στόου, η "Καλύβα του Μπάρμπα Θωμά", οικοδομείται πάνω στα θεμέλια του χριστιανικού λόγου, αναβλύζοντας πραότητα και αγιοσύνη, η οποία εκπορεύεται από το ευαγγελικό κήρυγμα. Αυτό είναι η αφετηρία και ο προορισμός. (Ψήγματα αμιγώς πολίτικης σκέψης παρατηρούμε μόνο σε ένα διάλογο του γλυκύτατου και αλέγκρου Αύγουστου.)
      Στους "Σκλάβους Της Ελευθερίας", όμως, συναντάμε μια πιο ξεκάθαρη πολιτικοποίηση.
Από τη Γαλλική Επανάστασης, μέχρι απόψεις πρώιμα σοσιαλιστικών αποχρώσεων το βιβλίο δίνει ένα ιδεολογικό στίγμα.
Χαρακτηριστικό είναι πως ενώ απορρίπτει κάθε καθεστώς και την ταξική κοινωνία, στέκεται κριτικά προς αυτό που επί κομμουνισμού εκφράστηκε με άκρατο κρατισμό, χωρίς όμως να εκπίπτει στον αναρχισμό...
Επιπλέον, στο έργο εκφράζεται ένας σκεπτικισμός απέναντι στη θρησκεία:
Η θρησκοληψία της καθολικής κοινωνίας επικρίνεται σίγουρα-κυρίως μέσα από τον φαύλο κι άσπλαχνο δεύτερο καπετάνιο που είναι και ιερέας, άλλα αδυνατεί να αγαπήσει τον Άνθρωπο…
Ταυτόχρονα, ξετυλίγονται με σεβασμό οι παραδόσεις των αυτοχθόνων της Αφρικής κι ο ανιμισμός τους προβάλλει ως μια πρωτόγνωρη σοφία, που συμφιλιώνει άνθρωπο και φύση.       

     Η θεώρηση του δίπολου Καλού-και του Κακού είναι μανιχαιστικη και κάποιοι προβληματισμοί εκκινούν από  άλλες θρησκευτικές θεωρίες.

Το δε όραμα του βιβλίου ξεπηδά διαποτισμένο με παραβολές από το ζωροαστρισμό. Ωστόσο τηρείται μια ευλάβεια απέναντι στο σημείο του Σταυρού, ο οποίος είναι ένα από τα ιερά εμβλήματα στη νέα κοινωνία και συνυπάρχει με άλλα θρησκευτικά σύμβολα κ συγγράμματα...
Τολμηρά θα μπορούσα να εντοπίσω στη θεώρηση αυτή ψήγματα του παγκόσμιου οράματος της «πανθρησκείας» που συναντάμε στην πομπώδη ποίηση του Άγγελου Σικελιανού.
Τελικά ύψιστη θρησκεία είναι ο Άνθρωπος και η πορεία του πως την Ιδανική «Πολιτεία του» με τους Άλλους. Αυτό είναι το επιστέγασμα.
Πόσες σκέψεις δεν πυροδοτεί μες στην απλότητά του το εξαιρετικό αυτό βιβλίο, ωδή στην κοινωνική δικαιοσύνη και στη Δημοκρατία!