ΟΤΑΝ ΕΚΛΑΨΕ Ο ΝΙΤΣΕ – Irvin D. Yalom, Εκδόσεις ΑΓΡΑ, 2001

Αύγουστος. Το καλοκαίρι τελειώνει κι αποφάσισα να το αποχαιρετήσουμε με ένα βιβλίο που σε σύντομο χρονικό διάστημα έγινε παγκόσμιο μπεστ σέλερ. Τίτλος του: Όταν έκλαψε ο Νίτσε. Συγγραφέας του: ο διάσημος αμερικανός ψυχοθεραπευτής Ίρβιν Γιάλομ ο οποίος μέσα από τους δυο βασικούς χαρακτήρες του, τον σπουδαίο γιατρό και δάσκαλο του Ζίγκμουντ Φρόυντ, Δρ Γιόζεφ Μπρόιερ και τον μεγάλο φιλόσοφο Φρήντριχ Νίτσε, και τις συζητήσεις τους, καταφέρνει να φέρει τους αναγνώστες σε επαφή με την ψυχανάλυση αλλά και με την έννοια της ύπαρξης μέσα από τη φιλοσοφία του Νίτσε.

            Το μυθιστόρημα «Όταν έκλαψε ο Νίτσε» του Ίρβιν Γιάλομ, κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής το 1992 ενώ στη χώρα μας εκδόθηκε μετά από εννέα χρόνια από τις εκδόσεις ΑΓΡΑ. 

Η ιστορία ξεκινά στη Βενετία το 1882 όπου ο Δρ Γιόζεφ Μπρόιερ ενώ βρίσκετε σε διακοπές δέχεται ένα γράμμα από μια άγνωστη γυναίκα τη Λού Σαλομέ η οποία ζητά να τον δει επειγόντως.

«… Το μέλλον της γερμανικής φιλοσοφίας κρέμεται από μια κλωστή…», του έγραφε στο γράμμα της.

Ο Δρ Γιόζεφ Μπρόιερ πείθεται να την συναντήσει και την επόμενη μέρα, στις εννέα η ώρα το πρωί, την περιμένει στο Καφέ Σορρέντο. Όση ώρα την περιμένει, οΔρ Μπρόιερ, διαβάζει ξανά το γράμμα της το οποίο το βρίσκει αναιδέστατο κι ύστερα χάνεται στις σκέψεις του. Στο μυαλό του έχει εισβάλει για ακόμη μια φορά η Βέθρα, μια νεαρή ασθενής του που του είχε στοιχειώσει τη ζωή. Όταν κάνει την εμφάνιση της η Λού Σαλομέ, ο Δρ Μπρόιερ γοητεύεται από την παρουσία και τον τρόπο που εκείνη μιλά και κινείται στο χώρο. Η Λού Σαλομέ του εξηγεί τους λόγους που την έκαναν να θέλει να τον συναντήσει.

«Έχω ένα φίλο που βρίσκεται σε απόγνωση. Φοβάμαι ότι πολύ σύντομα μπορεί να βάλει τέλος στη ζωή του. Για μένα αυτό θα είναι μεγάλη απώλεια αλλά και μια προσωπική τραγωδία, γιατί εν μέρει θα είμαι και εγώ υπεύθυνη…». 

Η Λού Σαλομέ ήταν μια γυναίκα που ο Νίτσε αγαπούσε πολύ. Ανάμεσά τους είχε αναπτυχθεί μια όμορφη πλατωνική σχέση. Εκείνη όμως προτίμησε τον φίλο του Νίτσε, τον Πωλ Ρε κι αυτή της η προδοσία βύθισε τον μεγάλο φιλόσοφο στην κατάθλιψη και την απόγνωση. Κι αυτή την απόγνωση ζητούσε η Λού Σαλομέ από τον Δρ Μπρόιερ να γιατρέψει.

Ο Μπρόιερ βρίσκει υπερβολικά τα λόγια της νεαρής γυναίκας και ζητάει το όνομα του φίλου της μα δεν τον γνωρίζει. Κι ύστερα ρωτά για τα συμπτώματα της ασθένειάς του.

«Πονοκέφαλοι, πρωτ’ απ’ όλα βασανιστικοί πονοκέφαλοι. Και συνεχείς κρίσης ναυτίας. Και επαπειλούμενη τύφλωση – η όραση του προοδευτικά φθίνει. Και στομαχικές διαταραχές – μερικές φορές δε μπορεί να φάει για μέρες. Και αϋπνία – κανένα φάρμακο δεν του φέρνει ύπνο, κι έτσι παίρνει επικίνδυνες ποσότητες μορφίνης. Και πολύ συχνές ζαλάδες». 

Ο Δρ Γιόζεφ Μπρόιερ ακούει προσεκτικά τη Λού Σαλομέ μα δε μπορεί να καταλάβει πως θα μπορούσε να βοηθήσει εκείνος και επίσης γιατί ο ασθενής δεν τον επισκέπτονταν στο γραφείο του στη Βιέννη. Εκείνη του εξηγεί πως ο Νίτσε δε θα έπρεπε ποτέ να μάθει για τη συνάντηση τους καθώς δε θα δεχόταν τη βοήθεια. Όσο αφορά για το πώς θα μπορούσε εκείνος να βοηθήσει η Λού Σαλομέ του ανέφερε πως ο αδερφός της, ο Τζένια Σαλομέ φοιτητής ιατρικής, είχε ακούσει μια διάλεξή του στην οποία ο Δρ Μπρόιερ μιλούσε για την Αννα Ο., που δεν ήταν άλλη από τη Βέρθα, και πως κατάφερε να θεραπεύσει την απόγνωση της. Τελικά ο Δρ Μπρόιερ δέχτηκε να δει τον Νίτσε μα η ώρα είχε περάσει…

            Τέσσερις βδομάδες αργότερα ο Δρ Γιόζεφ Μπρόιερ συναντήθηκε ξανά με τη Λού Σαλομέ. Αυτή τη φορά στο γραφείο του στη Βιέννη. Εκείνη του έδωσε περισσότερες λεπτομέρειες για τον Νίτσε και την κατάσταση της υγείας του. Ο Δρ Μπρόιερ προσπαθώντας να βρει τον τρόπο να πλησιάσει το Νίτσε συζητά τα πάντα με τον φοιτητή του, τον  Ζίγκμουντ Φρόυντ και λίγες μέρες μετά η Λού Σαλομέ, ενημερώνει το γιατρό πως ο Νίτσε τελικά αποφάσισε να τον συναντήσει.

            Λίγο καιρό αργότερα ο Δρ Γιόζεφ Μπρόιερ δέχεται την επίσκεψη του Νίτσε. Ο γιατρός δεν αναφέρει τίποτα για τη συνάντηση του με τη Λού Σαλομέ και προτείνει στον ασθενή μια θεραπεία όμως ο Νίτσε δεν μπορεί να τη δεχτεί καθώς τα οικονομικά ήταν χάλια. Αυτή την ευκαιρία έψαχνε και ο Μπρόιερ και προτείνει μια συμφωνία στο Νίτσε: εκείνος θα τον απάλλασσε από τις ημικρανίες του κι ο Νίτσε θα τον βοηθούσε να απαλλαγεί από τις σκέψεις του για τη Βέρθα. Έτσι ο Μπρόιερ θα φρόντιζε το σώμα του Νίτσε κι εκείνος την ψυχή του γιατρού. Με τον τρόπο αυτό ο Δρ Μπρόιερ ήλπιζε ο Νίτσε να ανοίξει την ψυχή του και να πει όσα είχε μέσα του και εκείνος θα έβρισκε την ευκαιρία να θεραπεύσει  την απόγνωση του. Ο  Νίτσε, μετά από σκέψη,  δέχτηκε τη συμφωνία και μια σειρά συναντήσεων μεταξύ των δυο ανδρών ξεκίνησε. Συναντήσεις μέσα από τις οποίες εξερευνώνται βαθιά η ψυχή και το σώμα του ανθρώπου.

            Στο ρόλο του ασθενή πλέον ο Μπρόιερ δέχεται τη θεραπεία του Νίτσε. Τον ακούει και του εξομολογείται ότι στοιχειώνει την ψυχή του ώσπου πια νιώθει ελεύθερος, θεραπευμένος. Ο Νίτσε όταν το πληροφορείται από τον ίδιο τον Μπρόιερ ζητά να μάθει πως τα κατάφερε κι έτσι μπαίνει κι ο ίδιος στη διαδικασία να βγάλει στην επιφάνεια τα δικά του «μυστικά».  

Ο Ίρβιν Γιάλομ μέσα από το μυθιστόρημά του «Όταν έκλαψε ο Νίτσε» που αποτελεί το πρώτο λογοτεχνικό βήμα του αμερικανού ψυχοθεραπευτή και το οποίο τιμήθηκε το 1992 με το βραβείο Commonwealth του καλύτερου μυθιστορήματος, προσφέρει στους αναγνώστες μια περιπέτεια αναζήτησης της αλήθειας και θεραπείας της ψυχής από την απόγνωση».

Καλή Ανάγνωση

Για το BOOK TOUR, Χάρης Γαντζούδης.