Μια κριτική προσέγγιση στην ποιητική συλλογή "Μικρή μεθόριος" - Ελένη Αράπη, εκδόσεις Ιωλκός, από τη Λύχνου Πέπη

Βιβλιοπαρουσίαση

 

“Μικρή μεθόριος”: μια πρώτη ανάγνωση

 

Μικρή μεθόριος (Ποιήματα)

Αράπη Ελένη

εκδόσεις Ιωλκός

2021

 

Η Ελένη Αράπη, καθηγήτρια φιλόλογος, γεννημένη στον Πειραιά, μας παρουσιάζει τη δεύτερη ποιητική της συλλογή με τίτλο “Μικρή Μεθόριος” σε μια προσεγμένη έκδοση από τις εκδόσεις Ιωλκός (η πρώτη της, “Με βράγχια ανασαίνω”, εκδόθηκε το 2016 από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης).

 

Ο τίτλος που επέλεξε η ποιήτρια διαγράφει την προσπάθεια με το λόγο της να τοποθετηθεί στο χώρο, όντας ανάμεσα...στα σύνορα, στο μεταξύ...έχοντας όμως απόλυτη συνείδηση των σκέψεων που της γεννούν όσα βλέπει, νιώθει και αισθάνεται.

Πέντε θεματικοί ορίζοντες -έρωτας, αντέρωτας, ρίζες, πυρήνες, ενάντια- διαγράφουν τα όρια αυτού του χώρου μέσα στον οποίο κάθε λέξη ερεθίζει μια αίσθηση δημιουργώντας εικόνες που σε κατακλύζουν διαδοχικά χωρίς να σε αφήνουν να πάρεις ανάσα.

Η αρχαιότητα ως ερείπια, θρυμματισμένα απομεινάρια, ως μύθος και ως λόγος έρχεται να συνδιαλλαγεί με το παρόν για να το περιγράψει, να το προσδιορίσει. Μέσα από αυτήν την “αγχιβασία” θα χτιστεί η στέρεη βάση, το σθένος και η αποφασιστικότητα, για να γίνει η υπέρβαση και να υπάρξει νικηφόρα και ελπιδοφόρα συνέχεια.

Αξιοποιεί λέξεις καθημερινές σε συνδυασμούς απρόσμενους με μεταφορές που προκαλούν τη φαντασία. Κυριαρχούν τα ρήματα που δείχνουν τη διάθεση για δράση, για κινητοποίηση. Κι ενώ σε πολλά ποιήματα το ποιητικό υποκείμενο σε α΄ ενικό πρόσωπο δεν διστάζει να εκθέσει τον ίδιο του τον εαυτό και σε άλλα στο γ΄ πρόσωπο δίνει βιώματα και εμπειρίες, εντυπωσιάζει η προσπάθειά του να συνδιαλλαγεί με τον αναγνώστη, τους άλλους ποιητές/δημιουργούς, τον Άλλον στον οποίο στρέφεται πολλές φορές, άλλοτε για να τον ενημερώσει, να τον παραινέσει, να τον παροτρύνει και άλλοτε για να του υποβάλει ερώτηση ως αφετηρία προβληματισμού και διαλόγου- χρησιμοποιώντας β΄ ενικό ή πληθυντικό.

 

Μια γρήγορη περιδιάβαση στις νοηματικές ενότητες πάνω στις οποίες δομείται η ποιητική συλλογή μάς αφήνει μια πρώτη αίσθηση των προβληματισμών που γέννησαν τους στίχους αυτούς:

Έρωτας

Ένταση, εναγώνια αναζήτηση, διασκορπισμός του “είναι”, ατέρμονη “αγχιβασία επί ξηρού ακμής”, πρόκληση, ρίσκο: όλα όσα ορίζουν τον αιώνιο Έρωτα.

“Δεν υπάρχει έρωτας

δίχως αποτρόπαιο βάθος

χωρίς τα θραύσματα

κι ο Όλυμπος πεδιάδα” (ΜΙΚΡΗ ΜΕΘΟΡΙΟΣ)

 

Τα σήματα των κωδίκων που χρησιμοποιεί δεν τα λυπάται καθόλου

“Τη μουσική των αγρών

τον παρθενικό υμένα

 των λέξεων

…” (Ο ΠΟΙΗΤΗΣ)

Ήχοι, λέξεις, εικόνες ακουστικές, κινητικές, οπτικές κατακλύζουν τον αναγνώστη για να τον ταρακουνήσουν, να τον ξυπνήσουν.

Οι λέξεις και οι φθόγγοι παιχνιδίζουν και στη συναρμολόγησή τους δίνουν ρυθμό, μουσικότητα και κίνηση

“ το ρο της ροής έφερε

το ρο του οργασμού” (ΤΟ ΡΟ ΤΗΣ ΡΟΗΣ)

 

“όλα στο πυρ

όλα στο φως

 

χορός.” (ΕΞΑΙΦΝΗΣ)

Φέρνει τον σύγχρονο άνθρωπο απέναντι στην πραγματικότητα που πρέπει να παλέψει

“Ενώπιος ενωπίω εαυτόν

 

απ’ τις κορφές ως τις εσχατιές

στο γύρισμα της τρικυμίας

αναβλύζει το φως.” (ΜΙΚΡΗ ΜΕΘΟΡΙΟΣ)

 

θυμίζοντάς του ότι

“ο θάνατος ριζώνει

τη φλόγα”  (ΣΙΒΥΛΛΑ) και ότι

“Έμεινε μόνο

η ηχώ της κραυγής

 

δε λέει να σβήσει.” (ΜΑΥΡΟΤΡΑΓΑΝΟ)

σαν να θέλει να τον αναδείξει νικητή.

 

Αντέρωτας

Στην ενότητα αυτή το πρώτο συνθετικό του τίτλου -αντί- συνώνυμο της αντίθεσης, της αντίδρασης, της απουσίας πιέζει τον αναγνώστη, τον αγχώνει, για να του υποβάλλει έντονο αρνητισμό ακόμα και με τους τίτλους των ποιημάτων (ΑΝΤΙΠΕΠΟΝΘΟΣ, FEMME FATALE)

“Σκορπιοί.

 

Δεν αγκαλιάζουν

μόνο σκοτώνουν”

 

Ρίζες

“Στη ρίζα μου” αφιερώνει η ποιήτρια αυτή την ποιητική της συλλογή και δεν θα μπορούσε να μην υπάρξει αναφορά και με τον ποιητικό λόγο της σε αυτό που αποτελεί αφετηρία, παρακαταθήκη και σημείο αναφοράς για τον καθένα μας.

“Τα λευκά σκαριά

εισιτήριο χρεώνουν

σε όσους πίσω ξεμείναν

 

φάροι που σιγοσβήνουν

στο προσκυνητάρι των γλάρων” (ΛΕΥΚΑ ΣΚΑΡΙΑ)

 

“Δεν ανήκουν στο σήμερα

τα παιδιά τους δέντρα του μέλλοντος

η σπορά τους σύντροφοι αρνητές” (Ο,ΤΙ ΑΓΑΠΩ)

 

Πυρήνες

Αναζήτηση των πυρήνων ζωής, της εναγώνιας προσπάθειας για επιβίωση, ανάβαση, ανάταση αποτελούν τα ποιήματα που περιλαμβάνονται στη συγκεκριμένη ενότητα

“Με σκληρότητα

ανείπωτη

γυρεύεις το θαύμα.

…

Ορθώσου

Διόσκουρε!

 

Στα ερείπια  Φως” (ΚΑΣΤΟΡΑ)

 

“...

μέθυσέ μας

 

με την Κίρκη Αγριότητα

χείμαρροι να ορμάμε

στην άβυσσο της υπέρβασης

 

μετάλαβέ μας

…” (ΤΕΤΡΑΚΤΥΝΟΣ ΛΟΓΟΣ)

“Εμείς βροτοί

Ζαγρείς, Ορφείς και Προμηθείς

 

ζητάμε τα δόντια

να υπάρξει η σάρκα

 

βυθισμένοι

βυθισμένοι

 

μα πάντα θεοί” (ΕΤΣΙ ΑΠΛΑ)

 

Ενάντια

Το ομώνυμο ποίημα δείχνει τη διάθεση για αγώνα, για πάλη ενάντια σε καθετί καθιερωμένο αλλά και τη δύναμη ψυχής, την αποφασιστικότητα, παρά τις δυσκολίες

“Θα χτίσω ενάντια, ενάντια

με μόνη μου ηδονή, το γκρέμισμα”. (ΕΝΑΝΤΙΑ)

 

Η επιμονή τονίζει τη δύναμη της προσπάθειας

“Εμείς ανήμπορες

το αδύναμο φύλο

 

τατουάζ χτυπάμε τη Ζωή

σε καρφώνουμε

Χάρε”. (ΚΑΒΟΥΡΑΣ)

 

Σημειώσεις : ερμηνεύονται λέξεις ή φράσεις -που προέρχονται κυρίως από τα αρχαία ελληνικά- με έντονη τη διάθεση για διακειμενικότητα, συμβάλλοντας στην κατανόηση αυτών των αναφορών, τον αποσυμβολισμό και τον συσχετισμό με τα συμφραζόμενα.

 

Δυνατός λόγος που ρίχνει τα βέλη του στο συναίσθημα και τη σκέψη μας κάνοντάς μας να αναρωτηθούμε, να σκύψουμε στη λέξη, τη φράση, το νόημα. Ποιητική συλλογή που δεν σε αφήνει εύκολα, σε τυλίγει στη σαγήνη των εικόνων και των συμβόλων και τελειώνοντας την πρώτη ανάγνωση σου επιβάλλει και μια δεύτερη -ίσως πιο στοχευμένη.

 

 

 

Γράφει η Λύχνου Πέπη, φιλόλογος με μεταπτυχιακές σπουδές στην Σχολική Ψυχολογία, τις Μαθησιακές Δυσκολίες και τη Δημιουργική Γραφή.

 

 

"Μικρή μεθόριος" - Ελένη Αράπη, εκδόσεις Ιωλκός

Η Μικρή μεθόριος είναι η δεύτερη ποιητική συλλογή της Ελένης Αράπη. Σε αυτήν συνδιαλέγεται με τα αρχαία και νέα ερείπια, με το φυσικό τοπίο που βρίσκεται μακριά από το κέντρο, εντέλει με τη μεθόριο.  Ο έρωτας, ο αντέρωτας, οι ρίζες, οι πυρήνες και η εναντίωση απέναντι σε ό,τι θεωρείται πολιτικά ορθό, αποτελούν τα νοηματικά κέντρα γύρω από τα οποία υφαίνει τον ποιητικό της ιστό.

Μέσα από την αγχιβασία με το μύθο, τα θραύσματα, τις πληγές, αποσκοπεί ο ποιητικός λόγος να λειτουργήσει ως συγκολλητική ουσία και να κηρύξει τη νίκη του επί του θρυμματισμού, κάνοντας «οίστρο της ζωής τον φόβο του θανάτου» (Ανδρέας Εμπειρίκος).

 

Αποκτήστε το άμεσα iolcos.gr/eshop/titlos/mikri-methorios/ από το βιβλιοπωλείο των εκδόσεων Ιωλκός.