ΓΑΛΛΙΚΗ ΣΟΥΪΤΑ, Ιρέν Νεμιρόφσκι

 Ιστορικό-Αισθηματικό
Βαθμολογία: 10/10

   

Ήταν ένα έργο που το κοινό ανακάλυψε μέσα από την ομώνυμη ταινία το 2014, ωστόσο η Γαλλική Σουίτα, είναι ένα σημαντικό βιβλίο της γαλλικής λογοτεχνίας, που σέρνει μια τραγική ιστορία πίσω από τις σελίδες του και έμεινε στο σκοτάδι για 60 ολόκληρα χρόνια!

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ιούνιος 1940.Το μέτωπο στη Γαλλία καταρρέει και ολόκληρη η γαλλική κοινωνία σε αποσύνθεση προσμένει την είσοδο των νικητών Γερμανών!
Πανικός επικρατεί στις βομβαρδιζόμενες πόλεις και ένα κύμα προσφύγων φανερώνει τον τρόμο των πληθυσμού με νωπές τις μνήμες του προηγούμενου Πολέμου.
Ανάμεσα στο πλήθος συναντάμε την αριστοκρατική, πολύτεκνη οικογένεια Περικάν με δεσπόζουσα φιγούρα τη μητέρα Περικάν!
Στη σκιά της, ο νεαρός ιερωμένος Φιλίπ Περικάν με τα παιδιά του Αναμορφωτηρίου υπό την προστασία του,ο νεαρός Ύμπερ, με το όνειρο να γίνει ήρωας για την Πατρίδα του, και τα δυο μικρά τους αδέρφακια 
Από την άλλη πλευρά, έχουμε το ζεύγος των υπαλλήλων Μισώ, που, αγωνιώντας για το αβέβαιο αύριο, περιμένουν τον γιο τους να γυρίσει από το μέτωπο!
Η Κατοχή εδραιώνεται κι εμείς μεταφερόμαστε στη γαλλική επαρχία , όπου καταφθάνει ένα γερμανικό τάγμα, επιτάσσοντας σπίτια και αγαθά.
Ένας νεαρός αξιωματικός εγκαθίσταται στο σπίτι της Λούσιλ που ζει με την πεθερά της και περιμένει τον σύζυγό της που βρίσκεται αιχμάλωτος σε κάποιο γερμανικό στρατόπεδο...
Η πρόωρα βιασμένη νιότη όμως διεκδικεί τα δίκαιά της και ο Γερμανός με τη Λούσιλ θα παρασυρθούν σε έναερωτικό σκίρτημα με απρόβλεπτη έκβαση...                

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ
Είναι κάποια βιβλία που η ίδια η εμπειρία της ανάγνωσης τους "καίει" και το βάρος που φέρουν, γεμίζει την ψυχή δέος.
Βιβλία που κρύβουν πολλά επίπεδα- πέρα από το προφανές!
Σε αυτά ανήκει και η Γαλλική Σουίτα, που μπορεί να αντιμετωπιστεί ως ένα "ώριμο" Ημερολόγιο μιας Άννας Φρανκ.
Ο παραλληλισμός είναι πλήρης αν αναλογιστούμε την πανομοιότυπη τύχη των δύο-της Άννας Φρανκ και της Ιρέν Νεμιρόφσκι , καθώς και τον τρόπο που τα έργα τους ήρθαν στη δημοσιότητα!
Η συγγραφέας του, Ιρέν Νεμιορόφσκι, Ουκρανή εβραικής καταγωγής, σύντομα ήρθε στη Γαλλία με τον διαπρεπή έμπορο πατέρα της και έζησε την οικονομική ελίτ, απολαμβάνοντας μια μποέμικη ζωή ως μέλος της.
Πρόλαβε να διακριθεί ως μυθιστοριογράφος που στα έργα της αναγνώρισε και καυτηρίασε μέσα από ψυχογραφήματα, όλα τα στερτεότυπα που αποδίδονταν στην εβραϊκή φυλή.
           Ο έρωτας της με τον μηχανικό Μισέλ Επστάιν (1926) την έκανε μητέρα δυο κοριτσιών, της Ντενίζ και της Ελιζαμπέτ...
           Όταν κατέρρευσε το μέτωπο και οι ναζί κατέλαβαν τη Γαλλία, η Νεμιρόφσκι με οξυδέρκεια παρατηρούσε την αποσύνθεση μιας ανέμελης ως τότε κοινωνίας.
           Σύντομα υποχρεώθηκε να φορέσει κι αυτή το κίτρινο αστέρι, παρότι είχε πιστοποιητικό βάπτισης... Εκδίδει πλέον έργα με ψευδώνυμο ,αφού ως Εβραία δεν μπορούσε.
Χωρίς να τρέφει αυταπάτες ούτε στιγμή, για τη μοίρα που την περίμενε, αποδύθηκε βιαστικά στη συγγραφή ενός μεγαλόπνοου μυθιστορηματικού έργου σε δομή μουσικής σύνθεσης, που φιλοδόξησε να γίνει ένα πλήρες χρονικό της Κατοχής.
           Το μυθιστόρημα ξεκίνησε με την ήττα και την αποδόμηση της γαλλικής πραγματικότητας σε αστικά κέντρα κι επαρχία.
Δυστυχώς η Νεμιρόφσκι δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει το μεγαλεπήβολο έργο της:
Το 1942 συνελήφθη και μεταφέρθηκε στο Άουσβιτς ακολουθώντας τη μοίρα της γνωστής Άννας Φρανκ:
Η Νεμιρόφσκι έσβησε στο "ιατρείο του Μπίρκεναου, όπως η Άννα Φρανκ έσβησε στο ιατρείο του Μπέλσεν από τον τύφο που εξόντωσε το μεγαλύτερο ποσοστό των εξαντλημένων ομήρων εκεί...
Αν στην 'Αννα Φρανκ ήταν ο πατέρας της, Όττο που δημοσιοποίησε το χειρόγραφό ημερολόγιό της, στην περίπτωση της Νεμιρόφσκι, ήταν η κόρη της που βρήκε και παρέδωσε το χειρόγραφο σχεδίασμα, ώστε να συντεθεί το κομμάτι που αποτελεί τη Γαλλική Σουίτα.
         
Αν και μέρος μιας ανολοκλήρωτης σύλληψης, το κομμάτι αυτό παρουσιάζει μια ιδιότυπη πληρότητα:
Θυμίζει λίγο τα διαρκώς ατελέσφορα σχεδιάσματα του τελειομανούς Διονύσιου Σολωμού για τους Ελεύθερους Πολιορκημένους:
Παρότι εκείνη η ποιητική σύνθεση δεν τέλειωσε ποτέ της, εντούτοις κατόρθωσε απόλυτα να αποδώσει την τραγωδία του Μεσολογγίου-την αγωνία ,την πείνα, την ακλόνητη θέληση- και να συνταράξει καρδιά και ψυχή, προσφέροντας ένα πλήρες βίωμα ιστορικής μνήμης.
Έτσι το ποιημα του Σολωμού μένει ως ένα χιλιοτραγουδισμένο προσκύνημα στην ανθρώπινη δύναμη και στο ηθικό μεγαλείο εκείνου που δεν συνθηκολογεί.
            Μια τέτοια εξαίσια αυτοτέλεια αποκτούν και τα σπαράγματα της Γαλλικής Σουίτας, ενόσο η Εβραία συγγραφέας συνθέτει την "ωδή προς τους "Ελεύθερους Πολιορκημένους" της Γαλλίας του '40-42.

Η Νεμιρόφσκι ξετυλίγει το νήμα του απολογισμού από τις πρώτες μέρες της κατάρρευσης, αναδεικνύοντας την καταρράκωση του γενικού ηθικού!
Μεγαλοαστοί που το σκάνε με τη θρασυδειλία τρωκτικού, ενδιαφερόμενοι για το χρήμα, επαρχιώτες κι οι αιώνιοι μικροί να σηκώνουν το βάρος του πολέμου και των συνεπειών του...
Ξεπεσμένοι αριστοκράτες βλέπουν έναν φρενήρη κόσμο να επελαύνει κ να σαρώνει παραδοσιακές σταθερές, ενώ ο καπιταλισμός επιβάλλει τους δικούς του αμείλικτους νόμους, αναζητώντας άλλοθι στον πόλεμο ώστε να εκμεταλλευτεί τους ανίσχυρους προς ίδιον κέρδος.
Η φιλαργυρία κι η φαυλότητα από τη μια, κι από την άλλη, το ηθικό ανάστημα των άσημων, που διατηρούν το φρόνημά τους μέσα από τις υψηλές αξίες:
Για άλλους είναι ο Θεός, για άλλους μια επική εικόνα της πατρίδας, για άλλους οι αγνοί οικογενειακοί δεσμοί -αντίβαρο στις μπόρες της ζωής.
Η Ιρέν Νεμιρόφσκι συνθέτει ένα κοινωνιολογικό πανόραμα της γαλλικής κοινωνίας, όπως εκείνημεταβαίνει, από την ανεμελιά του Νικήτή των Βερσαλλιών και της Belle Epoque, βιαίως στη θέση τουταπεινωμένου ,διχοτομημένου υποτελή.
Παρατηρούμε την εκτράχυνση του ανθρώπου μέσα από παραβολικές εικόνες που η συγγραφέας επιστρατεύει, αξιοποιώντας το φυσικό τοπίο και την κοινωνία των ζώων.

Στο δεύτερο μέρος, μέσα από μια σύνδεση με τους ήρωες του πρώτου, μεταφερόμαστε στην κατεχόμενη επαρχία που καλείται να συνυπάρξει με ένα τάγμα του εχθρόυ!
Φτώχεια, συμβιβασμός, δωσιλογισμός, φαρισαισμός, αλλά και ο ηρωισμός της αλληλεγγύης...
Κι εδώ ξετυλίγεται το μικρό "θαύμα".
        Η διωκώμενη Εβραία Ιρέν Νεμιρόφσκι , με το θανάσιμο άστρο του Δαυίδ στο πέτο, κατορθώνει να ιχνηλατήσει ανθρώπινα πορτρέτα για τα παιδιά του εχθρού!
Κατορθώνει η συγγραφέας με τις ευαίσθητες κεραίες , πίσω από τους ναζί στρατιώτες να δει γιους και συζύγους, ατσούμπαλους νεαρούς,που μας φέρνουν ένα αχνό χαμογέλιο, ονειροπόλους μουσικούς και νέους άντρες που μπορεί να συγκινηθούν από τα χρώματα της άνοιξης και να κοκκινίσουν μπροστά σε ένα κορίτσι.
           Επιστρατεύοντας τη στερεοτυπική αγάπη των Γερμανών για την κλασσική μουσική, η συγγραφέας επιλέγει για Γερμανό ήρωα ένα παλικάρι που διεισδύει στην ψυχή της μικρής Γαλλίδας μέσα από τις νότες του πιάνου μια έναστρη βραδιά...
Ο έρωτας, με τα αδιέξοδά του, αποτελεί το αντιστάθμισμα στη φρίκη και διαπερνά  σίδερένια κράνη κ όπλα, για να επαναφέρει "στο προσκήνιο " τον άνθρωπο από σάρκα και  θεία πνοή.
           Όχι ότι η Κατοχή δεν είναι δυσβάσταχτη ή ότι δεν επιφέρει σιδερένιο νόμο και στερήσεις! Κάθε άλλο!!!
Όμως πίσω από όλα αυτά υπάρχει το ανθρώπινο σκίρτημα για τις απλές χαρές της ειρήνης κι αυτό αποτελεί την πολύτι παρακαταθήκη, όταν "από όλα δεν μένει παρά λίγη σκόνη"...

Δεν ξέρουμε πού θα έφτανε το βιβλίο της Νεμιρόφσκι αν ολοκληρώνοταν.
Πάντως ό,τι μας παρέδωσε χαρακτηρίζεται από μια περιγραφική δεινότητα και ζωηρή εικονοπλασία...
Τα ψυχογραφήματα είναι αρκετά πειστικά κι οι χαρακτήρες παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον με τη μοναδικότητα του ο καθένας...
Τα πάθη ιχνηλατούνται σταδιακά , με ψυχραιμία και χωρίς τις εξάρσεις που ίσως κάποιος θα περίμενε δεδομένης της αγωνιώδους κατάστασης που βίωνε η συγγραφέας-υπό διωγμόν κι η ίδια!
Τούτη η αγωνία όμως, αποτυπώνεται σε μικρά εκ παραδρομής σφάλματα (πχ εναλλαγές στο όνομα γάτου και στ' όνομα της οικονόμου)!
Ορθότατα η εξαιρετική και κατατοπιστική επιμέλεια τα άφησε ως έχουν...Ακόμη κι αυτά τα "λάθη" σκιαγραφούν την αγωνία της Νεμιρόφσκι και κατ'επέκταση συνιστούν μια συγκλονιστική μαρτυρία της της φρίκης που βίωσαν οι Εβραίοι υπό το ναζιστικό καθεστώς.

Μέσα από όλα αυτά όμως βλέπουμε μια συγγραφέα να δημιουργεί όσο άλλοι απεργάζονται την εξόντωσή της!
Ένα πνεύμα σπινθηροβόλο και ρομαντικό να επιμένει,να διατηρεί την έμπνευση ,τη δημιουργικότητα, την αγάπη στον Άνθρωπο!!!Ακόμη κι όταν αυτός είναι εχθρός!!!
       Αυτή η πένα ήταν ο θρίαμβος κόντρα στα πολυβόλα...
Το μικρό θαύμα του βιβλίου που διασώθηκε, είναι λοιπόν μια επανάσταση του πνεύματος , όπως ακριβώς τη σκιαγράφησε ο Έριχ Μαρία Ρέμαρκ στη συγκλονιστική του "Σπίθα Ζωής" (γνωστό κ ως "Σκελετός 509"!)
Όσο η ανθρώπινη θέληση για δημιουργία, αγάπη και φως αντιστέκεται στο σκοτάδι του μίσους, αυτή η "σπίθα της ζωής" θα παραμένει ζωντανή- να ευαγγελίζεται τον ήλιο της Νέας Μέρας.
Χωρίς Πόλεμο. Χωρίς άδικο αίμα. Χωρίς Μίσος.

Υπό αυτό το πρίσμα η Γαλλική Σουίτα της Ιρέν Νεμιρόφσκι συνιστά κάτι πολύ βαθύτερο από ένα πολεμικό ρομάντζο με κοινωνιολογικές προεκτάσεις!
Η Γαλλική Σουίτα ανάγεται σε μια πράξη αντιστασιακή, μια μαρτυρία και έναν ύμνο στην ειρήνη και τη ζωή-κι ως τέτοια μας διδάσκει και διαμορφώνει συνείδησεις γνήσιων Πολιτών του Κόσμου!

Υ.Γ. Στο εισαγωγικό σημείωμα του βιβλίου, παρατίθεται ένα λεπτομερές βιογραφικό της Νεμιρόφσκι καθώς και το ιστορικό αυτής της έκδοσης...