ΑΓΙΟΙ ΚΑΙ ΔΑΙΜΟΝΕΣ, Γιάννης Καλπούζος

Άγιοι Και Δαίμονες, Γιάννης Καλπούζος
Είδος Ιστορικό Μυθιστόρημα
Βαθμολογία : 9,5/10

Mετά το ΙΜΑΡΕΤ ο Γιάννης Καλπούζος συνθέτει μια ακόμη αριστουργηματική ηθογραφία ταξιδεύοντάς μας στην Κωνσταντινούπολη της πρώτης 25ετιας του 19ου αιώνα... Είναι η επανέκδοση του έργου που αγαπήσαμε αρχικά από τις εκδόσεις Μεταίχμιο Άγοι και Δαίμονες Εις Ταν Πόλιν.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ο Τζανής μεγαλώνει στη ρωμαίικη συνοικία της Κωνσταντινούπολη στην εποχή του τρομερού Μαχμούτ του Β με την οικογένειά του και τους δύο του φίλους.
    Μέσα από τη κοινότητα των χριστιανών ραγιάδων που ισορροπεί ανάμεσα στον φόβο της τούρκικης απειλής και την προσπάθεια για προκοπή...
    Μετά την περιπέτεια της πυρκαγιάς και μια οικογενειακή τραγωδία, ο Τζανής θα μυηθεί από τον παππού του στα μυστήρια της αρωματοποιίας...
    Όλα αυτά στην Πόλη των μύρων, των σαγηνευτικών γυναικών, της Μεγάλης του Γένους Σχολής, των Παζαριών, αλλά και της πανούκλας, των βασανιστηρίων και των άνομων παθών.
Μαγικό χωνευτήρι εθνοτήτων!
Παλάτια και φτωχομαχαλάδες, επαύλεις και μπουντρούμια!
    Το μέλλον όμως κι ο απαγορευμένος έρωτας θα επιφυλάξουν στον Τζανή πλήθος περιπετειών που περνούν από τα βάθη της Ανατολίας και φτάνουν ως τις εφιαλτικές φυλακές του Μπάνιον...
    Κι όλα αυτά κάτω από το βλέμμα του μυστηριώδους Ανθία, που περισσότερο από όλους προσωποποιεί την αιώνια πάλη του δαίμονα και του άγγελου στην ανθρώπινη ψυχή.

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ 
Μετά το δημοφιλές "Ιμαρέτ" ο Καλπούζος επανέρχεται με ένα ακόμη εμβληματικό ηθογραφικό μυθιστόρημα, που έρχεται να ανεβάσει ξανά τον πήχυ της σύγχρονης λογοτεχνίας, κομίζοντας το ήθος γραφής των πρωτεργατών της.
    Οι "Άγιοι και Δαίμονες" είναι ένα σκληρά δουλεμένο πόνημα που ζωντανεύει στα μάτια του αναγνώστη την Κωνσταντινούπολη των γοητευτικών αντιφάσεων, παραμονές του Μεγάλου Σηκωμού.
         
    Ο συγγραφέας ιχνηλατεί με ζωηρή εικονοπλασία και εμβάθυνση τα ήθη και τις εικόνες μιας εποχής ξεχασμένης. Μέσα από την ζωή των Μικρών λοιπόν ζωντανεύει το μεγάλο κάδρο της τρανής Βασιλεύουσας και των μεγάλων γεγονότων.
    Εμπειρία πολυαισθητηριακή που καθιστά αυτήν την περιήγηση από ανάγνωσμα, πραγματικό βίωμα που διεγείρει τις αισθήσεις με τον πλούτο των χρωμάτων, των μύρων και των ήχων.
Πλούσια λαογραφικά στοιχεία που ζωντανεύουν αυτήν την εποχή, ήθη κι έθιμα άγνωστα στον μέσο αναγνώστη που κάποιες στιγμές μας άφήνουν άναυδους -όπως οι κρυπτοχριστιανοί στα βάθη του Ποντου με την τόσο ιδιάζουσα εθιμοτυπία τους- σε μια μυσταγωγία καθηλωτική, μαζί κι ανατριχιαστική... 
    Είναι γεγονός πως η δράση υποτάσσεται στην ηθογραφική αναπράσταση της Πόλης και οι ανατροπές επισυμβαίνουν με αργούς ρυθμούς και ολόπλευρη ανάλυση. Γλώσσα ιδιάζουσα και εξονυχιστικές λεπτομέρειες με δυνατές στιγμές να αντισταθμίζουν τη διεξοδικότητα που θα μπορούσε κάποιες στιγμές να κουράσει τον αναγνώστη.
    Ευτυχώς, οι χαρακτήρες αποκτούν το βάθος ενός γνήσιου λογοτεχνήματος!
Στη σκιαγράφησή τους συμβάλλουν οι διαδοχικοί μονόλογοι οι οποίοι παρέχουν πολυεστιακή παράθεση του θέματος και υφολογική ποικιλία.
Η γλώσσα παντού είναι αναλυτική, διαθέτοντας πινελιές καθαρεύουσας και της πολίτικης ντοπιολαλιάς με τις τούρκικους όρους και τα γνωμικά.
Η διαφορά είναι ότι στο Ιμαρέτ είχαμε δύο μονολόγους Λιόντου και του Νετζίπ, ενώ στους "Δαίμονες" περισσότερους.
    Ανάμεσα στους χαρακτήρες δεσπόζει ο Ανθίας, ένας οξυδερκής νεαρός με δαιμονικό κάλλος, που εμφανίζεται θαρρείς σαν ...αερικό κι αντιπροσωπεύει τον "αντίποδα" του Τζαννή.
Αυτό το φιλικό ζεύγος των δύο αντιφατικών χαρακτήρων παραπέμπει σε άλλα λογοτεχνικά έργα.
    Από την άποψη ότι ο Τζανής κατέθεσε ως χειρόγραφο αυτές τις αφηγήσεις, η φιλία του με τον αντισυμβατικό Ανθία παραπέμπει "στα Βαμμένα Κόκκινα Μαλλιά", και το δίπολο του Συγγραφέα και του ανατρεπτικού Λούη.
Θα μπορούσαμε ακόμη αναγάγουμε αυτό το ζευγάρι του συμβατικού γραφιά και του αντικομοφορμιστή, ακατέργαστου αρσενικού, προς τον Ζορμπά του Καζαντζάκη...
Εντούτοις ο Ανθίας δεν αποκτά την ουσία, το βάθος και τη γοητεία του αυθεντικού θυμόσοφου όπως ο Αλέξης Ζορμπας ή ο Λούης (τα χνάρια του οποίου ακολουθεί πιο πιστά ένας άλλος χαρακτήρας του Καλπούζου ο Άνδης στο "Ο,τι Αγαπώ".
    Αντιθέτως υπάρχει ένας άλλος χαρακτήρας στους "Άγιους" που κομίζει ένα ειδικό βάρος και συμπυκνώνει όλους τους φιλοσοφικούς στοχασμούς του βιβλίου, προσδίδοντας μια οξυδερκέστατη χροιά πολιτικοποίησης:
Είναι ο γερο- Μποκρουζέ στο Παζάρι, που διατηρεί ένα ψήγμα από τη σοφία του παππού Ισμαήλ, όπως την ανακαλύψαμε στο Ιμαρέτ.
    Από "αυτόν" διαβάζουμε ένα ευγενές όραμα συνένωσης των εθνών κάτω από το φως της δικαιοσύνης -παρόμοιο με το σάλπισμα του Ρήγα Φερραίου...
    Από "αυτόν" κατανοούμε πώς ο εφιάλτης της Πανώλης έγινε πεδίο οικονομικών σκοπιμοτήτων...Από αυτόν διδασκόμαστε τη συμφιλίωση του ανθρώπου με τα ζώα και πλήθος άλλους θησαυρούς της λαϊκής σκέψης γύρω από την αρετή.

Αυτοί είναι οι Άγιοι και Δαίμονες εις ταν Πόλιν, ένα ακόμη βιβλίο του Καλπούζου που ακτινοβολεί την πολιτική ευαισθητοποίηση και τις ευγενικές του ιδέες γύρω από τη συναδέλφωση των λαών και την αξιοπρέπεια του Ανθρώπου.

Όλα αυτά, σε συνδυασμό με το πέπλο του ερωτισμού που καλύπτει την ποιητική ψυχή των ηρώων- σε νύχτες παρμένες από τη Χαλιμά- διαμορφώνουν ένα εξαιρετικό ιστορικό ανάγνωσμα υψηλής παιδευτικής και μορφωτικής αξίας, που αναδεικνύει ξανά τον παιδαγωγικό ρόλο της Λογοτεχνίας!

 

Για το BOOK TOUR, Ελισσάβετ Π. Δέδε.

Μην παραλείψετε να γίνεται μέλος της ομάδας -ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ: https://www.facebook.com/groups/683579561752610/?fref=ts- 

που διαχειρίζεται η αρθρογράφος στο facebook και να περιηγηθείτε στο ιστολόγιό της -https://stonasterismotouvivliou.blogspot.gr/- όπου πέρα από λεπτομερείς βιβλιοκριτικές θα βρείτε απολαυστικές συνεντεύξεις από τον χώρο της τέχνης και του πολιτισμού γενικότερα.