Ο Παπαλάνγκι-Οι λόγοι του φύλαρχου Τουιάβιι από το νησί Τιαβέα του Νότιου Ειρηνικού

Ο Παπαλάνγκι

Οι λόγοι του φύλαρχου Τουιάβιι από το νησί Τιαβέα του Νότιου Ειρηνικού

Μια αφήγηση που φωτογραφίζει τους «πολιτισμένους» ανθρώπους

Το τελευταίο γνωστικό μου απόκτημα είναι αυτό το βιβλίο, του οποίου η πρώτη έκδοση τοποθετείται το 1920. Πρόκειται για μια σύντομη αλλά περιεκτική διήγηση ενός ιθαγενή φύλαρχου-για το ταξίδι που πραγματοποίησε στην Ευρώπη- και ο οποίος γυρνώντας πίσω στο νησί του θέλει να προειδοποιήσει τον  λαό του από την πολιτιστική επίθεση των λευκών.

Με έναν πρωτόγνωρο και χιουμοριστικό τρόπο ο φύλαρχος Τουιάβιι σκιαγραφεί τον Παπαλάνγκι (λευκός που διαπέρασε τον ουρανό, στη γλώσσα της φυλής των νησιών Σαμόα) και θα μπορούσε να είναι ο καθένας από εμάς που νιώθει ότι βρίσκεται αποπροσανατολισμένος από την βαθύτερη ουσία της προσωπικής  και κοινωνικής του ταυτότητας.

Διαβάζοντας το βιβλίο, καταλαβαίνει κάποιος ότι ο φακός είναι στραμμένος στους σύγχρονους ανθρώπους, κατοίκους μεγαλουπόλεων και της υπαίθρου και όχι το αντίστροφο-όπως συμβαίνει συνήθως- δηλαδή από τους λευκούς στους «άγριους». Στις πρώτες ενότητες ο φύλαρχος περιγράφει με εξαιρετική καλλιτεχνική μαεστρία και λεπτομέρεια την ένδυση «Τα πόδια, τέλος, ο Παπαλάνγκι τα ντύνει με μια μαλακή επιδερμίδα και με μια πολύ σκληρή  επιδερμίδα» (σελ.  21), ενώ του κάνει ιδιαίτερη εντύπωση η δόμηση των πολυκατοικιών «....Αυτά λοιπόν τα πέτρινα κιβώτια βρίσκονται πολλά μαζί και κολλητά το ‘να με τ’ άλλο κανένας θάμνος, κανένα δέντρο δεν τα χωρίζει....» (σελ. 37). Και συνεχίζει την διήγηση  του αναφερόμενος στο στρόγγυλο μέταλλο και το βαρύ χαρτί -το χρήμα- το οποίο έχει αντικαταστήσει τον Θεό της αγάπης: «Όταν ένας λευκός κερδίζει τόσα πολλά χρήματα.....τότε για τα παραπανήσια χρήματα που έχει, βάζει τον  αδελφό του να δουλέψει για τον  εαυτό του» (σελ. 51).

Η πολιτιστική αντίθεση κορυφώνεται με τις απόψεις του φύλαρχου για την ψεύτικη ζωή και την αρρώστια της σκέψης των Παπαλάνγκι «Το κεφάλι του είναι σαν τα έλη του Μαγκρόβε, που πνίγονται στον ίδιο τους τον βούρκο, όπου τίποτα πράσινο και καρποφόρο δεν βλασταίνει πια, κι όπου αναδύονται μόνο βρωμεροί ατμοί και συνωστίζονται επιθετικά έντομα» (σελ. 129). Μιλάει για τον χρόνο που εκλείπει από τις ζωές των λευκών και για το επάγγελμα που «σημαίνει να κάνεις συνεχώς το ίδιο πράγμα».

Η παιδική αφέλεια της φωνής του αφηγητή δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια πλάγια  ματιά στην αποδόμηση της κανονικότητας.  Ο άνθρωπος έχει μεγάλη προσαρμοστικότητα και διαμορφώνει το περιβάλλον του σύμφωνα με τις ανάγκες του. Ωστόσο, γίνεται φανερό ότι κάποιες από αυτές τις ανάγκες γεννιούνται για να γεμίσουν τα μικρά ή τεράστια κενά που υπάρχουν, ως μέρος της απομάκρυνσης του ανθρώπου από την πραγματικότητα που τον περιβάλλει.

Ως μέρος της άρνησης του ιδίου να διαφέρει πολιτιστικά, θρησκευτικά, πολιτισμικά οργανωτικά, γιατί φοβάται την αποξένωση. Υποτάσσεται σε κονσερβοποιημένες συνταγές ευτυχίας ή δυστυχίας και νιώθει κουρασμένος  “να είναι ο εαυτός του” γιατί η διαφορετικότητα δεν αντέχεται.

Αν ο φύλαρχος Τουιάβιι περπατούσε σήμερα στις σύγχρονες μεγαλουπόλεις και παρατηρούσε τους «τρόπους σχετίζεσθαι» μεταξύ των ανθρώπων, τι θα έβλεπε άραγε; Μάλλον θα του έκανε εντύπωση η ταχύτητα με την οποία αυτοί τρώνε, κοιμούνται, διαβάζουν, ακούνε μουσική και κάνουν έρωτα ενώ θα του φαινόταν λυπηρό που ενώ κάθονται «γύρω από την φωτιά» δεν συνυπάρχουν σε βαθμό αλληλεπίδρασης και δεν ακούνε ο ένας τον άλλον. Η επικοινωνία που χάνεται στον θόρυβο της αδιαφορίας.

Τα «πέτρινα κιβώτια» μπορεί να είναι πιο μεγάλα αλλά τους πνίγει η μοναξιά. Είναι εχθρικοί μεταξύ τους προτάσσοντας ο καθένας τα δικά του συμφέροντα. Δεν είναι ελεύθεροι γιατί δεν χαίρονται την ομορφιά και τον ήλιο. Ακόμα και αυτοί που νομίζουν ότι την αγοράζουν με υλικά αγαθά και δανεικές ιδεολογίες.

Κάπου ανάμεσα, όμως, στην επίγνωση της αυθεντικότητας και των δυσκολιών –προσωπικών και κοινωνικών-βρίσκεται μέσα στον άνθρωπο η σοφία της ζωής.

Για το BOOK TOUR, Καλυψώ Τόττη.

https://kalypsototti.blogspot.gr/

Πηγή εξωφύλλου του βιβλίου: Ο Παπαλάνγκι-Οι λόγοι του φύλαρχου Τουιάβιι από το νησί Τιαβέα του Νότιου Ειρηνικού-Έριχ Σόερμαν, εκδόσεις Ύψιλον.