Έρωτας και Ψυχή

Ο Έρωτας ήταν ο κλασικός θεός της σεξουαλικής έλξης, στους Ρωμαίους ονομαζόταν Cupido («Επιθυμία») ή Amor («Αγάπη»). Ο Έρωτας θεωρούνταν γενικά ότι ήταν ο κατεργάρης γιός της Αφροδίτης, της θεάς του έρωτα, και του Άρη, του θεού του πολέμου. Οπλισμένος με τα χρυσά βέλη της επιθυμίας και τα μολυβένια βέλη της αποστροφής, ο Έρωτας έγινε μόνιμος ακόλουθος της Αφροδίτης πυρπολώντας τις καρδιές θεών και θνητών.

Και ο ίδιος ο Έρωτας όμως δεν ήταν άτρωτος από την επιθυμία’ ερωτεύτηκε την Ψυχή, μια βασιλοπούλα, που ήταν η ομορφότερη κοπέλα στον κόσμο. Ο Έρωτας κανόνισε να μεταφερθεί η Ψυχή στην κορυφή ενός βουνού για να παντρευτεί ένα «πονηρό πνεύμα», που το έτρεμαν ακόμα κι οι θεοί. Ο άνεμος πήρε απαλά την Ψυχή και την έφερε σε μια δασωμένη κοιλάδα όπου υπήρχε ένα μεγαλόπρεπο κάστρο. Εκεί περνούσε μόνη τις μέρες της στη ραστώνη και τις νύχτες της στην αγκαλιά του μυστηριώδους εραστή της, που απαιτούσε να μένει πάντα αθέατος. Ένα βράδυ όμως, επηρεασμένη από τις ζηλόφθονες αδελφές της, η Ψυχή ενέδωσε στην περιέργειά της, άναψε ένα λυχνάρι και κοίταξε το πρόσωπο του ίδιου του Έρωτα. Μια σταγόνα καυτό λάδι έπεσε πάνω στον θεό, που ξύπνησε και πέταξε μακριά από την Ψυχή.

Η Ψυχή μάταια έψαξε όλο τον κόσμο να βρει τον Έρωτα, ενώ η Αφροδίτη της ανέθεσε να κάνει πράγματα σχεδόν αδύνατα για να την τιμωρήσει που ντρόπιασε το γιό της. Ωστόσο, ο Δίας, συγκινημένος από τα παρακάλια του Έρωτα, που έλιωνε από αγάπη για την Ψυχή, έκανε τη νέα αθάνατη και το ζευγάρι ενώθηκε με μια λαμπρή τελετή στους ουρανούς.

Δεδομένου του ονόματος της Ψυχής, η ιστορία αυτή μπορεί να ήταν συμβολική για τους κλασικούς φιλοσόφους, όπως ήταν σίγουρα για τους μεταγενέστερους χριστιανούς σχολιαστές και καλλιτέχνες: συμβόλιζε τον αγώνα της ψυχής, που τελικά κερδίζει τη θέση στον ουρανό και την αθανασία μέσω της αγάπης.

Οι καλλιτέχνες της Αναγέννησης γενικά απεικόνιζαν τον Έρωτα ως νεαρό αγόρι, όπως εμφανίζεται και στην αρχαία ελληνική τέχνη, αλλά οι καλλιτέχνες του μπαρόκ και του ροκοκό ακολούθησαν τους Ρωμαίους και τον παρουσίαζαν ως τροφαντό παιδάκι με φτερά. Όλοι τους αρέσκονταν να απεικονίζουν διάφορα περιστατικά, συχνά διασκεδαστικά, από τη νιότη του Έρωτα, όπως είναι οι σκηνές στις οποίες ο Έρωτας εκπαιδεύεται από την Αφροδίτη και τον Ερμή, ακονίζει τα βέλη του, έχει δεμένα τα μάτια και τιμωρείται για τις σκανταλιές του. Πολλά από τα επεισόδια αυτά έχουν συμβολισμούς σχετικούς με το σεξ και την ηθική. Σε πολλές σκηνές ευτυχίας και ευχαρίστησης, ο Έρωτας πολλαπλασιάζεται σε πολλούς έρωτες, γνωστούς με τον ιταλικό όρο putti.

Ο γεννημένος στην Ιταλία Γάλλος ζωγράφος Ζεράρ, μαθητής του Ζακ Λουί Νταβίντ, απεικονίζει τον Έρωτα να δίνει στην ερωμένη του, την Ψυχή, ένα τρυφερό, απελευθερωτικό φιλί. Η πεταλούδα που φτερουγίζει πάνω από το κεφάλι της ήταν το ρωμαϊκό σύμβολο της ψυχής.

Περισσότερα στις σελίδες του βιβλίου.

Πηγή κειμένου και εξωφύλλου του βιβλίου: MARCUS LODWICK, Οδηγός για τους μεγάλους πίνακες ζωγραφικής, εκδόσεις Κοχλίας.

Για το BOOK TOUR, Θεοφάνους Θεοφάνης.